ثواب تسلیت به بازماندگان شهدا

در اسلام همان طور که برای صاحبان عزا و بازماندگان میت مخصوصا برای صاحبان عزایی که اموات آن‏ها در راه خدا شهید شده‏اند اجر و پاداش زیادی می‏باشد، برای کسانی هم که در غم و اندوه صاحبان عزا، شرکت می‏کنند و خود را شریک در غم و اندوه آن‏ها می‏دانند مثلا در تشییع جنازه‏ی میت مسلمانی، شرکت می‏کنند یا در نماز میت یا در به خاک سپردن بدن شهید شرکت می‏کنند یا در مجلس ترحیم حضور به هم می‏رسانند و به صاحبان مصیبت، سر سلامتی و تسلیت می‏گویند برای آن‏ها نیز ثواب و پاداش زیادی می‏باشد.

این عمل خداپسندانه و بشر دوستانه، صرف نظر از دیدگاه عقل و وجدان که مشارکت در این کارها را عقل و وجدان آدمی می‏ستاید، قرآن و اسلام هم مؤمنین را به مشارکت در این کارها سفارش نموده است حتی شخص پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین بود که هر وقت یکی از مسلمین از دنیا می‏رفت حتی المقدور به تشییع جنازه او شرکت می‏کرد، جنازه را به دوش می‏گرفت، نماز میت بر او می‏خواند و به بازماندگان میت تسلیت می‏گفت چنان چه در مرگ سعد بن معاذ چنین بود، وقتی خبر فوت سعد بن معاذ به پیغمبر اکرم رسید، پیغمبر اکرم با اصحاب به خانه‏ی سعد تشریف بردند، دستور دادند بدن سعد را غسل و حنوط و کفن کردند، بعد جنازه‏ی سعد را تشییع کردند  به طوری که گاهی طرف چپ جنازه را می‏گرفت و گاهی طرف راست جنازه را تا این که جنازه را وارد قبر نمودند، پیغمبر داخل قبر شد، بدن سعد را به خاک سپرد و سپس سنگ لحد را روی قبر گذاشت، و اطراف قبر را محکم با سنگ و خشت بست [۱] .

همچنین وقتی که جعفر بن ابیطالب برادر امیرالمؤمنین علی علیه‏السلام در جنگ موته شهید شد و خبر شهادت جعفر به پیامبر اکرم رسید.

عبدالله بن جعفر می‏گوید:

وقتی که خبر شهادت پدرم به پیغمبر اکرم رسید، پیغمبر برای همدردی و تسلیت به خانه‏ی ما آمد، من خود را از گریه نگه می‏داشتم، پیغمبر به من نگاه کرد، دست مبارکش را بر سر من و برادرم می‏کشید در حالی که اشک‏های چشمش بر محاسنش جاری بود دست به دعا برداشت و برای پدرم و فرزندانش دعا کرد، گفت: اللهم ان جعفرا قد قدم الیک الی احسن فاخلفه فی ذریته باحسن ما خلفت احدا من عبادک فی ذریته [۲] .

بعد رو به مادرم کرد فرمود: ای اسماء آیا ترا بشارت ندهم؟ مادرم عرض کرد چرا یا رسول‏الله.

پیغمبر فرمود: خدا به جعفر دو بالی عطا کرد که با آن دو بال در بهشت پرواز می‏کند، مادرم گفت یا رسول‏الله این مقامی را که خدا به جعفر داده است به مردم بگویید عبدالله می‏گوید: پیغمبر دستم را گرفت در حالی که با دست دیگرش بر روی سرم می‏کشید وارد مسجد شد، بالای منبر رفت مرا پله پایین منبر نشانید اندوه و ماتم او را فرا گرفته بود فرمود: چقدر انسان در مرگ برادر و عمو زاده‏اش ناراحت می‏شود ای مردم بدانید، جعفر شهید شد [۳] .

خداوند دو بال به او عنایت کرد که با آن دو بال در بهشت پرواز می‏کند. سپس از منبر پایین آمد و داخل منزل خود شد. مرا با خود به منزل برد دستور داد غذا درست کردند و کسی را فرستاد عقب برادرم او را آوردند پیغمبر با ما غذا خورد سه شبانه روز ما را پیش خود نگه داشت آن گاه ما را به خانه‏مان برگردانید [۴] .

 

 

روایات

درباره‏ی ثواب و پاداش تسلیت به مصیبت‏زدگان و صاحبان عزا، روایات زیادی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم‏السلام وارد شده که ما بعضی از آن‏ها را در این جا می‏آوریم:

۱٫ عن جابر بن عبدالله انصاری قال قال رسول‏الله صلی الله علیه و آله: من عزی مصابا کان له مثل اجره من غیر ان ینقصه شیئا و من کفن مسلما کساه الله من سندس و استبرق و حریر و من حفر قبر المسلم بنی له بیتا فی الجنه و من انظر معسرا اظله یوم لا ظل الا ظله [۵] .

جابر بن عبدالله انصاری از پیغمبر اکرم روایت می‏کند که پیغمبر فرمود: هر کس صاحب عزایی را تسلیت گوید، خداوند متعال مثل ثواب و پاداشی که به صاحب عزا می‏دهد به او هم عطا می‏کند، بدون این که از ثواب و پاداش صاحب عزا چیزی کاسته شود و کسی که مسلمانی را کفن کند خداوند او را از لباس‏های حریر و استبرق و سندس می‏پوشاند و کسی که قبری را برای دفن مسلمانی بکند خداوند خانه‏ای در بهشت برای او می‏سازد و هر کس گرفتاری را مهلت دهد خداوند او را در سایه رحمت خویش جای دهد روزی که نیست سایه‏ای مگر سایه رحمت او.

۲٫ روی ان داود علیه‏السلام قال الهی ما جزاء من یعزی الحزین و المصاب ابتغاء مرضاتک قال جزأوه ان اکسوه رداء اردیه الأیمان استره من النار و ادخله به الجنه قال یا الهی فما  جزاء من شیع الجنائز ابتغاء مرضاتک قال جزاؤه ان تشیعه الملائکه یوم یموت الی قبره و ان اصلی روحه علی الارواح [۶] .

از داود پیغمبر روایت شده که در مناجاتش با خدای خویش چنین گفت: پروردگارا چه خواهد بود پاداش و ثواب کسی که برای رضا تو تسلیت گوید شخص غمگین و مصیبت زده‏ای را، خطاب رسید پاداشش این است که بپوشانم او را به رداء و لباسی از لباس‏های امن و امان و حفظ کنم او را از آتش و داخل کنم او را در بهشت.

حضرت داود عرض کرد: پروردگارا چه خواهد بود پاداش کسی که برای خاطر تو تشییع کند جنازه‏های مؤمنین را؟ خطاب رسید که پاداشش آن است روزی که بمیرد، ملائکه او را تشییع کنند تا کنار قبرش و داخل می‏کنم روحش را در زمره‏ی ارواح پاکان.

۳٫ روی ان موسی علیه‏السلام سئل ما لعائد المریض من الأجر قال ابعث له عند موته الملائکه یشیعونه الی قبره و یونسونه الی المحشر قال یا رب فما لمعزی الثکلی من الأجر قال اظله تحت ظلی ای ظل العرش یوم لا ظل الا ظلی [۷] .

از حضرت موسی بن عمران چنین روایت شده، که حضرت موسی سؤال کرد از خدای خویش، پروردگارا چه اجر و پاداشی است برای عیادت کننده‏ی مریض، خطاب رسید هنگامی که بمیرد مبعوث می‏کنم ملائکه را که جنازه‏اش را تشییع کنند تا لب قبرش.

موسی عرض کرد پروردگارا چه خواهد بود، اجر و پاداش کسی که تسلیت گوید مادر داغدیده‏ای را؟ خطاب رسید که جای دهم تسلیت دهنده را در سایه‏ی رحمتم روزی که نیست سایه‏ای مگر سایه‏ی رحمت من.

پی نوشته ها :

[۱] بحارالانوار، ج ۶، ص ۲۲۰٫

[۲] اعلام الوری، ص ۱۱۱٫

[۳] ان جعفرا قد استشهد و جعل له جناحان یطیر بهما فی الجنه – اعلام الوری، ص ۱۱۱٫

[۴] اعلام الوری، ص ۱۱۱٫

[۵] مسکن الفؤاد – شهید ثانی، ص ۱۱۵٫

[۶] مسکن الفؤاد: شهید ثانی، ص ۱۱۶٫

[۷] مسکن الفؤاد، ص ۱۱۶٫